ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਅਨਿਯਮਿਤ ਬਾਰਿਸ਼ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ: ਪੀਏਯੂ ਅਧਿਐਨ.
ਲੁਧਿਆਣਾ, 22 ਅਗਸਤ : ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਪੀਏਯੂ) ਵੱਲੋਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਪੰਜਾਬ ਫਲੱਡਜ਼ 2023 ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਜੀਬ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੇ ਪੈਟਰਨਾਂ ਕਾਰਨ ਆਏ ਸਨ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 2023 ਦੇ ਬੇਮਿਸਾਲ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਜੀਵਨ, ਪਸ਼ੂ ਧਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਉਪਜ ਦਾ ਭਾਰੀ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦਾ ਅਬਾਦੀ 'ਤੇ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਿਆ, ਕਿਉਂਕਿ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਇਕ ਚੌਥਾਈ ਹਿੱਸਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਬ੍ਰੈਡ ਬਾਸਕੇਟ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਆਪਣੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਲਈ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਖੇਤਰਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ। ਖਰਾਬ ਮੌਸਮ ਨਾਲ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਹੋਰ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਣ ਦੀ ਵੀ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ 2050 ਤੱਕ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮੱਕੀ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ 13%, ਕਪਾਹ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ 11% ਅਤੇ ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 1% ਦੀ ਕਮੀ ਆਵੇਗੀ।
ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅੱਜ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੁੱਦਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਮੌਸਮੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਬਾਰਸ਼ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਕਾਰਨ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਸੰਗਠਨ (ਡਬਲਯੂਐਮਓ) ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 2014 - 2023 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦਾ ਔਸਤ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿਸ਼ਵ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਪੂਰਵ-ਉਦਯੋਗਿਕ (1850 - 1900) ਦੀ ਔਸਤ ਤੋਂ ~ 1.20 ਡਿਗਰੀ ਸੈਲਸੀਅਸ ਵੱਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਥਾਨਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਤਰੀ ਰਾਜ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2000 ਤੋਂ ਹੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇਖੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਾਰਚ 2023 ਤੋਂ ਦੋ ਤੂਫਾਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹੜ੍ਹ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 2023 ਦੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਦੇ ਡਾ: ਪ੍ਰਭਜ੍ਯੋਤ ਕੌਰ, ਡਾ: ਸੰਦੀਪ ਸੰਧੂ ਅਤੇ ਡਾ: ਸਿਮਰਜੀਤ ਕੌਰ ਵੱਲੋਂ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਧਿਐਨ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਕਲੀਨ ਏਅਰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਪਰਿਣੀਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਪਸ਼ਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਉਸੇ ਸਾਲ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅਜੀਬ ਬਾਰਿਸ਼ ਦੇ ਪੈਟਰਨ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਕਰਕੇ ਆਏ ਸਨ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 2023 ਦੇ ਮਾਨਸੂਨ ਸੀਜ਼ਨ ਦੌਰਾਨ ਆਮ ਨਾਲੋਂ ਲਗਭਗ 5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਘੱਟ ਬਾਰਸ਼ ਹੋਈ, ਪਰ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਬਾਰਿਸ਼ ਆਮ ਨਾਲੋਂ 43 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਧ ਹੋਈ। ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਪੈਟਰਨ ਦੇਖਣ ਨੂੰ ਮਿਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਜੁਲਾਈ ਵਿੱਚ ਆਮ ਨਾਲੋਂ 75 ਫੀਸਦੀ ਵੱਧ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 7 ਜੁਲਾਈ ਤੋਂ 11 ਜੁਲਾਈ ਦਰਮਿਆਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਈ, ਜੋ ਇਨ੍ਹਾਂ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਆਮ ਨਾਲੋਂ 436 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵੱਧ ਸੀ।
ਉੱਪਰਲੇ ਰਾਜ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਬਾਰਿਸ਼ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨਦੀਆਂ, ਰਾਵੀ, ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਸਤਲੁਜ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚਾਰ ਦਿਨਾਂ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਾਰਿਸ਼ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਦੀਆਂ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਬਹੁਤ ਵੱਧ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜ੍ਹ ਆ ਗਏ। ਇਸੇ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ, ਪੰਜਾਬ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਜਾਰੀ ਰਹੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਜਲ ਭੰਡਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭਾਖੜਾ ਅਤੇ ਪੌਂਗ ਡੈਮਾਂ ਦੇ ਫਲੱਡ ਗੇਟਾਂ ਨੂੰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਰੱਖਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਥਿਤੀ ਹੋਰ ਵਿਗੜ ਗਈ। ਇਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਖੇਤਾਂ, ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਗਿਆ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਬੇਟ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ, ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਖਾਲੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਖੇਤਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਹੋਣਾ ਪਿਆ। ਘੱਗਰ, ਬਿਆਸ, ਸਤਲੁਜ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਓਵਰਫਲੋਅ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਪਟਿਆਲਾ, ਮੋਹਾਲੀ, ਤਰਨਤਾਰਨ, ਗੁਰਦਾਸਪੁਰ ਅਤੇ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਜ਼ਿਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋਇਆ।
ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ 2.21 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਫਸਲੀ ਰਕਬਾ ਜਾਂ 7 ਫੀਸਦੀ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫਸਲ ਤਬਾਹ ਹੋ ਗਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਮੱਕੀ, ਗੰਨਾ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਫਸਲਾਂ ਵੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਖੜੋਤ ਕਾਰਨ ਨੁਕਸਾਨੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਸਮੇਂ ਸਿਰ ਨਿਕਾਸੀ ਦੇ ਢੁੱਕਵੇਂ ਪ੍ਰਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕੇ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਕਈ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਉਜਾੜੇ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ। ਚਾਰੇ ਦੇ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਚਾਰੇ ਦੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿੱਚ ਵਿਗੜਨ ਕਾਰਨ ਬਚਾਏ ਗਏ ਪਸ਼ੂਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਲੋੜੀਂਦਾ ਲਾਭ ਨਹੀਂ ਮਿਲ ਸਕਿਆ। ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ਨੇ ਵੀ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਝੱਲੇ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਪੁਲਾਂ, ਰਿਹਾਇਸ਼ੀ ਜਾਇਦਾਦਾਂ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾਣ ਕਾਰਨ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਕਾਫੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਪੰਜਾਬ ਐਗਰੀਕਲਚਰਲ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ ਵਿਖੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੌਸਮ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ. ਪ੍ਰਭਜ੍ਯੋਤ ਕੌਰ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ, ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਲਗਾਤਾਰ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਲਚਕਤਾ ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਉਪਾਅ ਸਮੇਂ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਪੀਏਯੂ ਵੱਲੋਂ ਵਕਾਲਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵੱਲੋਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਨਰਸਰੀ ਅਤੇ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਲੰਗਰ ਦੀ ਨਵੀਂ ਧਾਰਨਾ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਹਨਾਂ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੁਹਰਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਾਡਲ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹੜ੍ਹ ਅਕਸਰ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।"
ਪੀਏਯੂ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਡਾ: ਐੱਸ.ਐੱਸ. ਸੰਧੂ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਪੀਏਯੂ ਵੱਲੋਂ ਸਹੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨ-ਪੱਖੀ ਵਿਵਹਾਰ ਨਾਲ ਸਰਗਰਮ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਨੇ ਅਪਣਾਏ ਜਾਣ ਯੋਗ ਅਤੇ ਦੁਹਰਾਉਣ ਯੋਗ ਜਲਵਾਯੂ ਲਚਕੀਲੇਪਣ ਦੀ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਕਾਇਮ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਹਰਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।"
ਡਾ. ਸਿਮਰਜੀਤ ਕੌਰ, ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਐਗਰੋਨੌਮਿਸਟ, ਪੀਏਯੂ, ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ 2 ਲੱਖ ਹੈਕਟੇਅਰ ਜ਼ਮੀਨ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਵਿਸ਼ਵ ਚੁਣੌਤੀ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਅਤੇ ਸਮੂਹਿਕ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਿਸ਼ਾ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਮੁਹਾਰਤ ਅਤੇ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਦਾ ਲੰਗਰ (ਮੁਫ਼ਤ ਵੰਡਣ) ਸਦਕਾ ਪੰਜਾਬ ਹੜ੍ਹਾਂ ਕਾਰਨ ਹੋਈ ਤਬਾਹੀ ਤੋਂ ਬਚ ਗਿਆ ਹੈ।"
ਪਰਿਣੀਤਾ ਸਿੰਘ, ਕੋਆਰਡੀਨੇਟਰ, ਕਲੀਨ ਏਅਰ ਪੰਜਾਬ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਭਾਰਤ ਦਾ ਅੰਨਦਾਤਾ ਪੰਜਾਬ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਲਵਾਯੂ-ਪੱਖੀ ਖੇਤੀ 'ਤੇ ਦੇਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਰਾਜ ਦੀ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਖੁਰਾਕ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਭਿੰਨ, ਜਲਵਾਯੂ-ਅਨੁਕੂਲ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਟਿਕਾਊ ਖੇਤੀ ਤਕਨੀਕਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਅਪਣਾਉਣ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਜਲਵਾਯੂ ਪਰਿਵਰਤਨਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਅਨੁਕੂਲ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਸਾਡੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਧਦੀ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਬਾਇਓਡਾਏਵਰਸਿਟੀ ਦਾ ਵੀ ਸਮਰਥਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਸਾਡੇ ਕੁਦਰਤੀ ਸੰਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਾਡੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਰੋਜ਼ੀ-ਰੋਟੀ ਵੀ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਭਵਿੱਖ ਲਈ ਵਾਤਾਵਰਣ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਰਤਾ ਦੋਵਾਂ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ।”